به نقل از «فارس»

رسم و رسوم رمضان در خراسان جنوبی/ آیین هایی که رو به فراموشی است

تاریخ انتشار: ۲۳ فروردین ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۷۵۱۴۶۲۴

خبرگزاری فارس- خراسان جنوبی؛ رمضان که می آید تغییراتی در زندگی مردم به دنبال دارد علاوه بر ساعت خواب وغذا ، دید و بازدید، پرداختن به نماز وعبادت و...یکسری کارهاست که فقط خاص این ماه است و درهر منطقه از استان متفاوت می باشد و از گذشته های دور بین عامه رواج داشته است. 

این خرده فرهنگ ها با گذر زمان و تحول در شرایط زندگی یا تغییر کرده و یا فراموش شده است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

 

بانوی بیرجندی که گرد پیری بر چهره اش نشسته است از آن سال ها گفت که آخرین روز ماه شعبان را بیشتر مردم به پیشواز رمضان می رفتند  وروزه می گرفتند.

 غروب آن روزها  هم بسیاری  از مردان و ملاهای شهر و ده، روی بام ها هلال ماه رمضان را جستجو می کردند و هر که ماه  را می دید به بقیه هم خبر می داد. 

سحرها  مردم روستا با  صدای خوش یکی از اهالی بیدار می شدند.

وی چند نوبت روی بام می رفت و شعر و دعا می خواند تا مردم را برای روزه داری بیدار کند. هر که بیدار می شد به خانه همسایه هم نگاه می کرد و اگر احساس می شد همسایه ای خواب مانده او را بیدار می کرد.

نماز های دسته جمعی و دوره های قرآن خانگی

« عذرا بهدانی» از «پلو گاورس هایی» که در بچگی خورده و هنوز طعم آن زیر دندانش مانده است و از نماز دسته جمعی روزهای رمضان و دوره های قرآن خانگی که پیر وجوان را دور هم می نشاند گفت و اظهارداشت: بعضی خانواده ها شب ها و بعد از افطار این کار را انجام می دادند  و علاوه بر صله رحم از دیگر برکات این ماه برخوردار می شدند. 

وی از آش های رشته، شله زرد و فرنی هایی یاد کرد که طعم صمیمیت داشت، مادرها می پختند و بچه ها کاسه کاسه به خانه همسایه ها می بردند. 

بعد از افطار هم پسرهای نوجوان مراسم معروف رمضان خوانی را انجام می دادند. 

صاحب خانه بسته به توانش خرما، شیرینی و پول یا حتی کاسه آبی نثارشان می کرد.

اما حالا با بزرگ شدن شهرها رمضان خوانی کمتر دیده و  شنیده می شود. شوخونی های گذشته هم جایش را به رادیو وتلویزیون داده و همسایه ها  کمتر یکدیگر را می شناسند چه برسد به این که نذری بدهند یا برای سحر همدیگر را بیدار کنند. 

آن زمان مردم ساده تر و صمیمی تر بودند اما حالا هر چه امکانات بیشتر می شود  مردم بیشتر  فاصله میگیرند و سنت ها رو به فراموشی  است. 

سید احمد برآبادی، مسئول حوزه پژوهش و مطالعات اداره کل میراث فرهنگی،گردشگری  و صنایع دستی خراسان جنوبی هم گریزی به  آداب و رسوم استان در ماه رمضان زد و گفت: در گذشته به طور معمول مردم خود را قبل از شروع ماه رمضان برای روزه داری آماده می کردند و چنانچه قرار بر سفر بود پیش از ماه روزه این کار را انجام می دادند، ارزاق مورد نیازشان را تهیه می کردند وچون نانوایی وتکنولوژی های امروزی نبود نان می پختند وخشک می کردند تا با دهان روزه مجبور به تحمل گرما نشوند.

مردم روستاهایی که روحانی نداشتند از قبل رمضان با یک نفر هماهنگ می کردند تا برای برگزاری مراسم ماه رمضان و به ویژه شب های قدر آنها را همراهی کند. 

ماه را ببین و بدار 

وی گفت: درگذشته برخی از مردم آخرین روز شعبان را  روزه می گرفتند تا چنانچه ماه مبارک باشد دچار مشکلی نشوند. 

هر فردی سعی می کرد در آخرین روز ماه شعبان  روی بام برود تا هلال رمضان را رؤیت کند یا به گفته یک نفر مورد اطمینان اعتماد کند، در برخی نقاط با دیدن هلال ماه رمضان می خواندند: «ماه را ببین و بدار  / ماه را ببین و بخار ( بخور)» در مصرع اول دیدن هلال ماه برای روزه گرفتن شرط شده ودر مصرع دوم نیز شرط خوردن و عید فطر باز هم رؤیت هلال ماه توصیه شده است. 

وی به شیوه بیدار کردن مردم نیز اشاره کرد که با هدف همیاری و نوع دوستی انجام می شد.

با شروع ماه رمضان، به خصوص دراولین شب ها بر روی طبل یا ظرفی حلبی می کوبیدند تا با صدای آن دیگران را هم برای خوردن سحری بیدار کنند. 

به گفته این کارشناس حوزه مردم شناسی خراسان جنوبی دربرخی نقاط ، مردانی که صدایی خوش داشتند روی بام رفته و به اصطلاح قدیمی ها «شوخوانی » یا شب خوانی می کردند که به طور معمول ۲ یا ۳ نوبت انجام می شد.

در مرتبه  اول، این کار بیشتر برای بیدار کردن خانم ها و به منظور پخت و پز و تهیه سحری بود، مرحله دوم شوخوانی برای خوردن سحری بود که با آخرین نوبت کمی فاصله داشت تا فرد شوخوان هم سحری بخورد و سپس نزدیک شدن اذان را اعلام  کند.

در رمضان های گرم گذشته، خیلی از روستاییان بعد از خوردن سحری، سراغ کشاورزی و کار روزانه می رفتند تا  قبل از گرمای ظهر به خانه برگردند. 

هنگام افطار هم با غذای سبک، نوشیدنی های گرم و در تابستان با نوشیدنی خنک روزه خود را به اصطلاح باز می کردند . 

شله زرد، فرنی ، خرما ، نان و پنیر و لبنیات و... از قدیم ها در سفره مردم خراسان جنوبی دیده می شد. مردم سراغ غذاهایی می رفتند که در روز تشنه نشوند یا هم سحری غذای آبکی و آبگوشت می خوردند اما در سده اخیر، برنج و غذاهای نانی رایج شده است. 

نذری دادن هنگام افطار و به ویژه در روستاها و شب های قدر مرسوم بود اما حالا در سحرها هم برخی ، غذای نذری می دهند.   بعد از خوردن افطاری ، مردم در روستاها برای  قرائت قرآن در مساجد دور هم جمع می شدند و چنانچه از ابتدای رمضان مراسم روضه برگزار نمی شد در شب های قدر خود را ملزم به انجام این کار می کردند. 

رمضان خوانی 

برآبادی از دیگر مراسم سنتی ویژه خراسان جنوبی «رمضونی» یا رمضان خوانی را نام می برد که بعد از افطار، توسط تعدادی از نوجوانان پسرانجام می شد به این شکل که آنها به در خانه همسایه ها، اقوام  و خویشان می رفتند ، یک نفر که  صدای خوشی داشت سرگروه می شد و شعرهایی می خواند و بقیه هم پاسخ می دادند و در پایان صاحبخانه بستگی به موقعیت خانه به آنها خرما، شیرینی، پول و...هدیه می داد گاهی هم به شوخی یا به نشان چشم روشنی، ظرف آبی رویشان می ریخت .

برای این که مطمئن شوند کسی در خانه هست یا نه یک نفر از نوجوانان  که او را با عنوان استاد می شناسند با صدای بلند می گفت:  رَمِزُاْنی مارْ وَاْ مِدِی یا وَرْ خُانِمْدِه «رمضانی ما را می دهید یا بخوانیمش». اگر صاحب خانه  بود و چیزی به آنها می داد به در خانه دیگری می رفتند  اما چنانچه احساس  می کردند فردی در خانه هست و جوابی نمی دهد خواندن رمضانی را آغاز می کردند.

وی ادامه داد: این سنت هنوز در برخی شهرستان ها انجام می شود.

این کارشناس حوزه مردم شناسی خراسان جنوبی تاکید کرد: شعرهایی که در «رمضونی» خوانده می شود نوید آمدن رمضان، ذکر ائمه و... و به  نوعی مشارکت اجتماعی در کمک به همنوع است وبه هیچ وجه تصویری از تکدی گری  ندارد  و نوجوانان رمضان خوان و صاحب  خانه هیچ کدام چنین نگرشی نداشتند.

آن ها می خواندند: « رمضو یارب، یارب رمضو، رمضو آمد خوشنام خدا / رمضو آمد مهمانش کنید،  بز و بزغاله به قربانش کنید/ رمضو آمد خود سیصد سوار، چوبی وردشته که آی روزه بدار / رمضو آمد، مهمانش کنید، بز و بزغاله رو قربانش کنید/ بز و بزغاله که چیزی نمشو گاو و گوساله را قربانش کنید/ این سرا از کیه رو ور باده، دو پسر داره که نو داماده / این سرا از کیه رو ور روزه ، دو دختر داره که مخمل دوزه / این سرا از کیه رو ور قبرستو، پدر مو گفته برو دو قرو بستو» 

به گفته برآبادی «رمضونی» در فهرست آثار معنوی کشور، ثبت شده است و از مراسم ویژه خراسان جنوبی و هنوز هم متداول است. 

طبل زنی طبس 

وی طبل زنی را یکی دیگر از مراسم های ماه رمضان و ویژه خراسان جنوبی و شهرستان طبس عنوان می کند که مانند شوخوانی در چند مرحله انجام می شود فردی که کار طبل زنی را انجام می دهد، زمان اذان و فرصت باقی مانده تا آن را به کمک ابزار سنتی می سنجد و در چند نوبت برای بیدار کردن مردم به منظور تهیه وخوردن سحری، اقدام می کند که این کار هنوز هم در طبس مرسوم و از آیین های معنوی استان است که در فهرست میراث معنوی کشور ثبت شده است.

پایان پیام/۳۶۳۵/ف

منبع: فارس

کلیدواژه: آداب و رسوم رمضان خراسان جنوبی آیین های فراموش شده رمضان خوانی خراسان جنوبی رمضان خوانی خوردن سحری ماه رمضان هلال ماه رمضو آمد روی بام یک نفر

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.farsnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «فارس» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۵۱۴۶۲۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

خراسان جنوبی/کارگران، فعالان عرصه اقتصاد و تولید

به گزارش خبرگزاری صدا و سیمای خراسان جنوبی، امروز به مناسبت هفته کارو کارگر در مراسمی از ۱۴ کارگر و ۵ نماینده‌ گروهکار  و ۲ واحد صنفی قدردانی شد.

 

کد ویدیو دانلود فیلم اصلی